- Al. Zwycięstwa 241 lok. 13 81-521 Gdynia
Zmiana nazwiska – zasady prawne i procedura
Zmiana imienia lub nazwiska to poważna decyzja, która w Polsce podlega szczegółowym regulacjom prawnym. Proces ten nie jest dowolny, lecz oparty na określonych zasadach i wymaga spełnienia konkretnych przesłanek. Poniżej omówiono najważniejsze aspekty związane z tą procedurą.
Podstawa prawna zmiany nazwiska
Podstawą prawną regulującą kwestie zmiany imienia i nazwiska jest ustawa z dnia 17 października 2008 roku o zmianie imienia i nazwiska (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1988). Ustawa ta określa przypadki, w których można dokonać zmiany nazwiska, procedurę składania wniosku oraz warunki, jakie muszą być spełnione.
Zasady zmiany nazwiska
Zmiana nazwiska może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów, które zostały wymienione w ustawie. Przesłanki te nie mają charakteru katalogu zamkniętego, co oznacza, że każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie przez odpowiedni organ administracyjny.
Do najczęściej uznawanych powodów zmiany nazwiska należą:
Nazwisko ośmieszające lub nielicujące z godnością człowieka – na przykład nazwisko, które może wywoływać negatywne skojarzenia lub być powodem szykan.
Zmiana na nazwisko używane – jeżeli osoba posługuje się na co dzień innym nazwiskiem niż to formalnie zarejestrowane.
Przywrócenie nazwiska bezprawnie zmienionego – sytuacja, w której w przeszłości doszło do zmiany nazwiska w sposób niezgodny z prawem.
Zmiana na nazwisko zgodne z prawem państwa, którego obywatelstwo się posiada – w przypadku osób posiadających podwójne obywatelstwo.
Ograniczenia dotyczące zmiany nazwiska
Istnieją pewne ograniczenia w zakresie zmiany nazwiska. W szczególności nie można zmienić nazwiska na:
- Nazwisko historyczne, które zostało wsławione w dziedzinie kultury, nauki, polityki czy wojskowości, chyba że osoba ubiegająca się o zmianę posiada członków rodziny noszących to nazwisko.
Ponadto zmiana nazwiska może dotyczyć zarówno:
- nazwiska aktualnie noszonego,
- jak i nazwiska rodowego.
Procedura składania wniosku o zmianę nazwiska
Wniosek o zmianę nazwiska należy złożyć osobiście do kierownika urzędu stanu cywilnego. Wniosek ten powinien zawierać:
- Dane osoby, której zmiana dotyczy, w tym imię (imiona), nazwisko oraz nazwisko rodowe.
- Wskazanie kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził akt urodzenia oraz akt małżeństwa (jeżeli zmiana nazwiska dotyczy tych aktów).
- Numer PESEL (jeżeli został nadany).
- Imię lub nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana.
- Wskazanie miejsca sporządzenia aktów urodzenia małoletnich dzieci (jeżeli zmiana nazwiska dotyczy także tych aktów).
- Adres do korespondencji.
- Uzasadnienie wniosku.
- Oświadczenie wnioskodawcy, że w tej samej sprawie nie złożył wcześniej wniosku do innego urzędu lub nie otrzymał decyzji odmownej.
Orzecznictwo sądów administracyjnych
Orzecznictwo potwierdza, że zmiana nazwiska jest możliwa wyłącznie w uzasadnionych przypadkach. Przykładowo:
WSA w Łodzi z 20.09.2022 r. (III SA/Łd 377/22): Ważny powód zmiany nazwiska powinien być oceniony indywidualnie w każdej sprawie. Powody te nie mogą wynikać jedynie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany.
NSA z 6.02.2019 r. (II OSK 677/17): Zmiana nazwiska na używane w celu ujednolicenia dokumentów krajowych i zagranicznych jest uzasadniona.
WSA z Krakowa z 17.11.2011 r. (III SA/Kr 570/11): Ważne powody mogą obejmować również stan psychiczny osoby wnioskującej, jeżeli obecne nazwisko wywołuje u niej silne negatywne emocje i utrudnia funkcjonowanie społeczne.
Podsumowanie
Zmiana nazwiska jest możliwa wyłącznie z ważnych powodów, a decyzja w tej sprawie należy do właściwego organu administracyjnego. Proces ten wymaga złożenia odpowiedniego wniosku, zawierającego szczegółowe informacje i uzasadnienie. Każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie, z uwzględnieniem przepisów prawa oraz interesu społecznego.
Złożenie wniosku nie gwarantuje pozytywnego rozpatrzenia – organ administracyjny ma prawo odmówić zmiany, jeżeli uzna, że podane powody są niewystarczające.